Endeleg er det tid for ølbrygging hjå Sjur Rørlien på Voss. Heile dagen er satt av. Elevane skal lage Porter, Pale Ale og Belgisk Brun. Bygget SJH-arane skal lage øl av har vore sådd, treska, reinska, spira og malta på skulen. Det er eit prøveprosjekt, og kanskje blir ølet ekstra godt. Gøy blir det i alle fall for elevane som får vere med å brygge på eigendyrka bygg. Kanskje blir nokre inspirert til å starte business sjølv. Mikrobryggeriar poppar opp, men korleis er det å gå heile vegen med å dyrke sitt eige korn til øl?
Korn som skal nyttast i brygging må ha mykje stivelse, som krev eigne sortar. Stivelsen blir brote ned til sukker. Gjæren et opp sukkarstoffane i vøteren og gjer det om til CO2 og alkohol. I prinsippet kan alt som har stivelse bli brukt til ølbrygging. Fyrste steg er å lage malt.
Malt er korn der ein har avbrutt spireprosessen, for så å tørke kornet og knuse det. Det blir kalla melting, og er det fyrste ein gjer i bryggeprosessen. Elevane reinska kornet for snerp og rusk i eit lite treskeverk på garden. Etter reinsking la elevane kornet i rennande vatn i 3-4 dagar. Dei la kornet i veksthuset, og dekka maltet med plast. Det fyrste som kom fram var rotspira. Ein enkel metode er å bryte av spiringa når rotspira er tre gonger så lang som kornet. Så skal det tørkast. Tørkinga skal skje raskt for at kornet ikkje skal bruke for mykje energi på å vekse. Varmluft er gunstig. Elevane brukte tørkeskapet på skulen der dei tørkar lauk om hausten. Tørka malt kan lagrast lenge. Knust malt er ferskvare og må brukast fort.
Maltet må elevane reinske for rotspirer før knusing. Rotspirer set smak på maltet. Kornet blir malt opp til grovt mjøl. Melting, mesking, siling, koking, humling, kjøling, gjæring og modning – elevane fekk ei bratt læringskurve. Dei lærte om meskeprosessen der enzyma byrjar å verke i maltet. Ein får sluttproduktet mesk, som kan brukast som dyrefôr. Dei fekk med seg val av gjær, val av humle og bruk av desse. For som det gamle ordtaket seier: «Bryggeren lager vørter, bare gjæren kan lage øl».
Paul Einar passar grytene
Humle hellast i
Ølet vert kjøla ned
Silje gir oksygen til ølet ved å helle og øse. Ane sjekker sukkerprosent
Ein kan få mange ulike øltypar frå ein og same vørter om ein tilset ulike typar gjær. Gjæret står for 90 % av smaksvariasjonene i ølet. Humle gir bitterheit til ølet (bitterhumle), balanserer sukkeret og gir skumdanning. Det har og ein konserverande effekt. Nokre gir aroma til ølet (aromahumle).
Etter ein lang dag på bryggeriet, blei elevane invitert på ølsmaking hjå Sjur. Heimebrygga ølsortar av alle variantar kom på bordet. Vatn og flatbrød mellom kvar ølsort for å nøytralisere smakslaukane. Vg3-arane fortel at det var god stemning på veg heim i minibussen. Ein triveleg og lærerik dag over meskekarane oppi fjella på Voss.
Pause i sola
Masken er digg å grave henda nedi. Litt morro skal ein ha.
