I faget «Næringsdrift» lærer Vg3-elevane mykje om foredling av ulike typar matvarer, og i dei siste vekene før jul har dei hatt fokus på kjøt og julemat.
Tekst og foto: Tord Skrudland Kjeldsen
Det norske kjøkenet har lange og sterke tradisjonar med å ta vare på det dyrebare kjøtet. I dag er kjøt ferskvare for folk flest, men mykje av maten me et til jul i dag er mat som før i tida blei laga for å halde seg lenge. Vg3-elevane har lært om kva som må vere på plass for å få eit godt resultat, og kva for prosessar som hender i dei ulike konserveringsmetodane. Visste du at det er mjølkesyrebakteriar som syter for eit godt fenalår?
I haust har elevane fått vere med på å slakte og skjere ned både lam, sau og gris. Av sauen får vi mellom anna pinnekjøt (røykt og urøykt), fenalår og kjøtrull. Av grisen kan vi lage syltelabbar, bacon, sylte og spekeskinke, og sjølvsagt mange andre lekre kjøtvarer.
Visste du at det er mjølkesyrebakteriar som syter for eit godt fenalår?
Lærarane Gry, Torvald og Janicke har kyndig vist veg i alle prosessane, og resultatet har elevane fått smake undervegs og i middagen i kantina. Alle tre har lang erfaring med foredling av ulike typar kjøt, og god teoretisk kunnskap syter Gry for at vi får med oss.
Sidan skulen har elevar frå heile Noreg og andre europeiske land er det mange ulike tradisjonar og idear folk har med seg frå lokalsamfunna sine. Alle har fått prøve noko dei aldri har gjort før – lage leverpostei, stappe pølser eller smake på rakfisk.
Å lage denne maten sjølv er ikkje så vanskeleg som ein skulle tru, og ein kan tilpasse oppskriftene etter sin eigen smak, og ein treng ikkje ete det same som alle andre får kjøpe i butikken.
Eit eksempel på det vi har laga er desse lammepølsene som med ei god krydderblanding egner seg godt i juletida:
Lammepølser
3 kg lammekjøt
1 l mjølk
2 dl fløyte
70 g salt
5 g pepar
5 g muskat
Anna krydder etter smak (t.d. ingefær, allehånde)
Framgangsmåte:
Legg svine- eller fåretarmar i lunka vatn i ca. 20 minuttar. Mal kjøtet ein gong, tilset salt og krydder, og elt saman. Det er lurt å ikkje ha i alt saltet med ein gong, men heller smake til etter kvart. Spe i med kald mjølk og fløyte. Steik eller trekk ein liten “prøvebolle” og tilpass krydder- og saltmengde etter smak.
Stapp pølsene anten med ei pølsestappe eller tre tarmane på ei brusflaske med lang hals der botnen er kappa av. Ha i pølsefarse i flaska og press litt gjennom tuten, så det ikkje blir luft i den fyrste pølsa. Så knyt ein tarmane for og pressar farsen gjennom tuten medan ein held tarmen på plass. Snurr tarmen eit par gongar etter kvar pølse. Om ein ikkje skal nytte pølsene med ein gong, kan dei frysast rå.
Kjelde: Bodil Nordjore.
Med dette vil vi ynskje alle elevar, tilsette, samarbeidspartnarar og andre interesserte ei fredeleg juletid, og vel møtt etter nyttår!
